"Chết! Tôi lại quên mất rồi"

Ai cũng có lúc quên chìa khóa, túi, quên mua vật dụng định mua khi vào siêu thị, hay quên mất một cuộc hẹn quan trọng. Nhưng nếu việc quên những thứ cần thiết xảy ra thường xuyên nghĩa là bạn có thể đang đối mặt với chứng suy giảm trí nhớ ngắn hạn liên quan đến hội chứng tăng động giảm chú ý (ADHD).

Mặc dù bạn và rất nhiều người có thể cho rằng quên chìa khóa sau khi khóa cửa phòng, để ví trên tủ lạnh, hỏi lại chỉ dẫn dù người chỉ dẫn vừa nói xong là kết quả của việc không chú ý. Nhưng thật ra, đó là vấn đề thiên về trí nhớ ngắn hạn hay còn gọi là trí nhớ làm việc, một trong những triệu chứng của các hội chứng tăng động giảm chú ý, tự kỷ, và mất khả năng học tập. 

Trí nhớ làm việc là gì?

Bạn có thể nghe thuật ngữ trí nhớ ngắn hạn nhiều lần, thật ra được gọi là trí nhớ làm việc, bởi lẽ nó là những thông tin, hay những suy nghĩ, hay những đánh giá mà chúng ta tạm thời lưu trữ trong trí nhớ, để khi thực hiện một công việc nào đó, chúng ta sẽ sử dụng chúng để hoàn thành công việc, Có thể tưởng tượng trí nhớ làm việc của bạn giống như một cái kệ sách trong đầu. Ví dụ như bạn đang cần mua trứng, bánh mì, và sữa, và bạn vào siêu thị để mua sắm. Khi vào siêu thị, bạn nhớ ra mình cần mua thể ngũ cốc, và bạn tiến tới quầy bán ngũ cốc để chọn lựa. Trong lúc đang phân vân giữa các sản phẩm ngũ cốc, việc mua trứng rơi ra khỏi kệ sách trong đầu bạn. Bạn về đến nhà với bánh mì, sữa, và ngũ cốc, nhưng quên mất việc mua trứng.

Khả năng lưu trữ với kệ sách trong đầu của bạn có thể sẽ không nhiều như người bạn của bạn. Theo các nghiên cứu, trẻ con có trí nhớ làm việc thấp hơn người lớn, chúng chỉ có thể nhớ 1 hoặc 2 mẩu thông tin một lúc. Khả năng này phát triển qua từng năm cho đến khi 15 tuổi, tuy nhiên khả năng phát triển trí nhớ làm việc khác nhau với mỗi người. Một số người có khả năng lưu trữ thông tin cùng một lúc nhiều hơn những người khác.

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa thống nhất được giới hạn khả năng lưu trữ đối với trí nhớ làm việc của con người là bao nhiêu, một số cho rằng trí nhớ làm việc có khả năng lưu trữ 7 thông tin không liên quan nhau cùng một lúc, một số thì lại cho là 4. Bạn có thể tăng cường khả năng trí nhớ làm việc của bạn bằng cách nhóm các thông tin lại với nhau theo những nhóm có liên quan nhau. Một số điện thoại có 10 số: 0123765678, nhưng chúng ta thường tách chúng ra thành 3 phần (0123-765-678) hoặc 4 phần (0123-76-56-78) để dễ nhớ hơn vì chúng ta chỉ phải nhớ 3 hoặc 4 thông tin một lúc thay vì 10.

Khi nào chúng ta sử dụng trí nhớ làm việc?

Chúng ta sử dụng trí nhớ làm việc mỗi ngày khi chúng ta đọc, viết, lên kế  hoạch, tổ chức công việc, hoặc theo dõi một cuộc trò chuyện, tính nhẩm, thực hiện chỉ dẫn gồm nhiều bước... Trí nhớ làm việc giúp cho bạn tập trung và theo sát được một nhiệm vụ hay công việc.

Trí nhớ làm việc rất cần thiết trong việc học tập. Một nghiên cứu trên 3000 học sinh phổ thông và sinh viên các trường đại học tại Anh đã cho kết luận rằng trí nhớ làm việc kém gây ra các vấn đề về học tập ở trường hơn là IQ kém. Theo các nhà nghiên cứu, trẻ em có trí nhớ làm việc kém thường có điểm thấp đối với môn đọc hiểu và môn toán.

Đây là những ví dụ đời thường cho thấy trí nhớ làm việc ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn như thế nào:

• Bạn muốn tham gia một cuộc trò chuyện, nhưng khi người bạn ngừng nói, bạn quên mất mình định nói gì.
• Thường xuyên quên chìa khóa, điện thoại, hoặc ví.
• Bạn dễ dàng đi lạc, dù vừa mới được người đi đường hướng dẫn.
• Bạn gặp khó khăn khi trò chuyện vì bạn quên ngay những gì người đối diện vừa nói.
• Bạn có rất nhiều dự tính bị bỏ dở vì bạn dễ dàng bị lôi cuốn bởi những việc khác và quên mất dự tính ban đầu.
• Bạn dự định đem công việc về nhà làm, nhưng lại quên đem những tài liệu cần thiết về.
• Khi đọc sách, bạn phải đọc đi đọc lại một đoạn để có thể nhớ được thông tin.
• Bạn trễ deadline vì thiếu sắp xếp và không theo kịp được tiến độ của dự án.

Cho dù bạn làm bất cứ điều gì, bạn cũng cần trí nhớ làm việc để hoàn thành công việc đó.

Có một số thuốc mà bạn có thể sử dụng để tăng cường trí nhớ làm việc, tuy nhiên, hiệu quả đem lại sẽ không kéo dài lâu. Một số nghiên cứu cho rằng trí nhớ làm việc có thể được cải thiện bằng cách luyện tập và khi chúng ta dành đủ thời gian để luyện tập thì trí nhớ làm việc có thể cải thiện đáng kể.

Cải thiện hiệu quả của trí nhớ làm việc

Bạn cần chấp nhận giới hạn trí nhớ làm việc của mình và hiểu rõ cách thức hoạt động của nó để có thể cải thiện khả năng của ghi nhớ ngắn hạn của mình. Điều này không đồng nghĩa với việc lúc nào cũng nói: "Chết! Tôi lại quên mất rồi!" để bản thân bạn cảm thấy nhẹ nhàng. Bạn cần thiết lập và sử dụng những chiến thuật hiệu quả để bù đắp cho sự dễ quên của bạn. Nhiều người mắc hội chứng ADHD sử dụng những công cụ online hoặc offline để nhắc nhở và lưu giữ lại những điều cần ghi nhớ. Bạn có thể sử dụng notes để lưu những việc cần làm trong ngày, những thứ cần mua khi đến siêu thị, hoặc dùng lịch online để lưu lại những cuộc hẹn quan trọng... Những cách khác cũng hiệu quả bao gồm:

• Chia nhỏ công việc lớn ra những việc nhỏ hơn để thực hiện, tập trung giải quyết cho xong từng việc nhỏ trước khi qua những việc nhỏ tiếp theo. Ví dụ như bạn chuẩn bị tổ chức một buổi tiệc tại nhà, bạn có rất nhiều thứ phải làm: mua đồ ăn, nấu nướng, dọn dẹp nhà, trang trí phòng tiệc. Hãy tập trung vào một việc duy nhất là mua đồ ăn trước, tạm thời quên đi những việc khác cho đến khi mua đủ đồ ăn.
• Sử dụng checklist cho những công việc đòi hỏi phải làm nhiều bước: sử dụng một tờ giấy note, ghi những bước cần thực hiện cùng với một ô vuông cho mỗi bước, làm xong việc nào thì đánh dấu ô vuông đó. Nên dùng checklist cho giờ làm việc đầu tiên vì có rất nhiều công việc cần làm: nghe cuộc gọi nhỡ, kiểm tra tin nhắn, email, trả lời cuộc gọi nhỡ của khách hàng, kiểm tra tiến độ công việc ngày hôm trước, sắp xếp những việc cần làm ngay...
• Xây dựng thói quen: Xây dựng thói quen sẽ giúp bạn tiết kiệm được rất nhiều thời gian suy nghĩ những việc cần làm và cả thời gian tìm kiếm những vật dụng thất lạc của bạn. Ví dụ: khi về nhà treo ngay chìa khóa và cất điện thoại ở một nơi cố định sẽ giúp bạn dễ dàng tìm được nó khi cần.
• Thực hành những bài luyện tập trí nhớ làm việc: sử dụng những chương trình luyện tập trí nhớ và vận dụng phù hợp với bản thân. Viết ra 6 từ không liên quan nhau, sau đó tìm cách nhớ 2 từ mà không cần nhìn, sau đó tăng số lượng lên, dần dần số lượng từ có thể lên đến vài chục từ và bạn cải thiện được khả năng ghi nhớ của mình.
• Áp dụng nhiều cách khác nhau để nhớ thông tin. Bạn có thể dễ dàng nhớ được thông tin nếu ghép với một bài hát hoặc một giai điệu, một số người khác lại thấy dễ dàng nhớ được thông tin nếu tưởng tượng ra mình đang làm những việc đó. Trên đường đi làm về, họ sẽ tưởng tượng ghé qua cửa hàng mua sữa, phô mai, bánh mì và yogurt, tưởng tượng ra các quầy hàng và cách bày trí của chúng. Bởi vì hình ảnh dễ nhớ hơn từ ngữ, do đó họ sẽ nhớ được công việc cần làm.
• Giảm làm việc đa nhiệm: theo một nghiên cứu ở đại học Sussex, đa nhiệm thật sự sẽ khiến một số vùng trên não bị co lại, dẫn đến giảm thời lượng của khả năng chú ý. Do đó bạn không nên cố gắng đa nhiệm, nên làm xong một việc rồi mới chuyển sang việc khác.
• Học thiền để giảm sự phân tâm và tăng cường trí nhớ làm việc. Một nghiên cứu được thực hiện bởi bệnh viện đa khoa Massachusetts, trường y khoa Harvard, và học viện kỹ thuật Massachusetts (MIT) cho thấy thiền định hàng ngày có thể giúp trí nhớ và khả năng tập trung tốt hơn. 
• Tập thể dục hàng ngày: một vài nghiên cứu cho thấy tập thể dục mỗi ngày sẽ giúp cải thiện trí nhớ làm việc. Mặc dù lý do thực sự chưa được hiểu rõ, nhưng các nhà khoa học tin rằng, hoạt động thể chất giúp cho các tế bào thần kinh khỏe mạnh hơn. Hoạt động thể chất tác động gián tiếp đến trí nhớ làm việc bằng cách làm chúng ta có tâm trạng tốt hơn, ngủ ngon hơn, giảm stress và tăng cường khả năng nhận thức.

Ngoài ra, chế độ nghỉ ngơi, ăn uống cũng góp một phần quan trọng để cải thiện trí nhớ làm việc của bạn. Hạn chế rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích, ăn thực phẩm sạch, chế độ dinh dưỡng cân bằng sẽ đảm bảo cho một cơ thể khỏe mạnh, và nhờ đó sẽ giúp cho trí nhớ làm việc được cải thiện mỗi ngày.

Archer Nguyen

(Theo addtudemag.com)